O funcionamentos sistema cardiovascular é dependente dunha morea de factores fisiolóxicos. Moitos deles presentan unha marcada e coñecida variabilidade circadiana (de período diario), polo que non é de estrañar que esta tamén se presente no propio sistema cardiovascular e que os tratamentos farmacolóxicos podan actuar de xeito diferente segundo a hora do día na que se administren (cronoterapia).

No Laboratorio de Bioenxeñaría e Cronobioloxía levamos anos desenvolvendo novos métodos de caracterización e análise de diferentes variables fisiolóxicas. A aplicación desta metodoloxía a variables relacionadas co sistema cardiovascular demostrou a importancia da cronoterapia no manexo da hipertensión.

A dispoñibilidade de dispositivos ambulatorios de medida de presión arterial, que permiten obter valores de xeito continuado e en condicións de vida ordinarias, permite caracterizar de xeito máis preciso o sinal de presión arterial e extraer parámetros que reflicten o risco cardiovascular de xeito moito máis preciso que a medida illada convencional. Por outra banda, a análise da forma de onda da presión arterial permite optimizar o momento do tratamento antihipertensivo de xeito personalizado e definindo parámetros obxectivos de eficacia.

O Laboratorio de Bioenxeñaría e Cronobioloxía coordina a rede Hygia, que se centra no diagnóstico e control da hipertensión e na prevención de problemas cardiovasculares. Na rede participan investigadores de máis de 30 centros de saúde e hospitais galegos.

A farmacopea existente no ámbito antihipertensivo é sumamente abundante. Distintas familias, con diferentes principios de funcionamento, dosificacións e coberturas, con distintas interaccións e efectos secundarios e, ademais, en moitas situacións en preparados que combinan dous ou máis principios activos distintos.

Máis aló dos estudos propios efectuados polas compañías farmacéuticas, o Laboratorio de Bioenxeñaría e Cronobioloxía demostrou a diferente actuación de medicamentos antihipertensivos, a igualdade de dose, simplemente modificando a hora de administración e adaptándoa ao perfil circadiano da presión arterial do paciente. Estas diferencias atopáronse en diferentes principios activos de distintas familias, incluso en medicamentos que non se consideran antihipertensivos per se, coma a aspirina.

A fisioloxía da muller sufre importantes cambios durante a xestación. Estas modificacións reflíctense tamén nas variacións predecibles que se producen durante un embarazo sen complicacións. A análise da información dos sinais de presión arterial recollidos de xeito ambulatorio, incluso durante o primeiro trimestre de embarazo, permiten a detección de desviacións da normalidade de xeito precoz, permitindo a actuación terapéutica moitas semanas antes de que os efectos sexan evidentes e poñan en risco a saúde da nai e o feto.

É ben coñecido que o deterioro renal e algunhas disfuncións metabólicas, a diabetes, por exemplo, teñen impacto no sistema cardiovascular, en xeral, e na presión arterial, en particular. Pero a inversa tamén é certa: a hipertensión pode acabar por provocar danos estruturais que provoquen ou agraven outras condicións.

Traballos recentes do Laboratorio de Bioenxeñaría e Cronobioloxía confirman que un control axeitado e precoz da hipertensión reduce o risco de aparición de enfermidade renal ou diabetes.